Bilindigi. üzere, zirai ürün bedelleri üzerinden yapilacak vergi tevkifati ve bu vergi tevkifati ile ilgili müteselsil sorumluluk uygulamasi, 15.9.1990 gün ve 20636 sayili Resmi Gazete'de yayimlanan 164 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliginde açiklanmisti. Bakanligimiza intikal eden olaylardan, ticaret borsalarinin kotasyon listesine dahil olan ürünlerden hangilerinin alim-satiminda gelir vergisi tevkifati yapilmasi gerektigi ve listeye dahil olmayan ürünlerin ticaret borsalarina tescilinde bu ürün bedelleri üzerinden indirimli oranlarda tevkifat yapilip yapilmayacagi konularinda bazi tereddütlerin oldugu anlasilmistir. Öte yandan, 27.06.1995 tarihli ve 22326 sayili Resmi Gazete'de yayimlanan 552 sayili Yas Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptanci Halleri Hakkinda Kanun Hükmünde Kararnamenin 18 inci maddesinde, üretici birliklerine veya toptanci hallerinde satilan zirai ürün bedelleri üzerinden yapilacak vergi tevkifatinin, ticaret borsalarinda tescil edilerek alim-satimi yapilan zirai ürünlere uygulanan oranda yapilmasi hükme baglanmistir.
Diger taraftan, ayni tarihli Resmi Gazete'de yayimlanan, 557 sayili Kanun Hükmünde Kararname ile 5590 sayili Kanunun bazi maddelerinde degisiklikler yapilmistir. 557 sayili Kanun Hükmünde Kararnamenin 8 inci maddesi ile degisik 5590 sayili Kanunun 50 nci maddesinin ikinci fikrasinda, Ticaret Borsalari Kotasyon listesine dahil olmayan ürünlerin de talebe bagli olarak borsada tescil ettirilebilecegi belirtilmistir. Ayrica, ayni Kanun Hükmünde Kararname ile 5590 sayili Kanuna eklenen Ek 10 uncu madde ile de borsalarda tescili yapilacak alivre muamelelerin sözlesme ile yapilacagi hükme baglanmistir.
Uygulamada tereddüte düsüldügü görülen konular ile yukarida belirtilen Kanun Hükmünde Kararnamelerle yapilan düzenlemeler hakkinda asagidaki açiklamalarin yapilmasi gerekli görülmüstür.
1.BORSA KOTASYON LİSTESİNE DAHİL OLAN ÜRÜNLERDEN, GELİR VERGİSİ TEVKİFATINA TABİ OLAN VE OLMAYANLAR:
5590 sayili Kanuna göre kurulmus olan ticaret borsalarina tescil ettirilmesi zorunlu olan (borsa kotasyon listesine dahil) ürünler ek liste'de belirtilmistir. Sanayi ve Ticaret Bakanligi'nca (Iç Ticaret Genel Müdürlügü) Türkiye genelinde uygulanan kotasyon listesinde yer alan ürünler incelenmis ve bu ürünlerden hangilerinin alim bedelleri üzerinden tevkifat yapilacagi, hangilerinin alim bedelleri üzerinden tevkifat yapilmayacagi ek liste'de ürün bazinda "tevkifata tabi" veya "tevkifata tabi degil" seklinde belirtilmistir. Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinde, vergi tevkifati yapmak zorunda olanlar hükme baglanmis ve bu konuda 164 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliginde ayrintili açiklamalar yapilmistir. Bir ürünün alim bedelinin, ekli listedeki "Vergi Tevkifatina Tabi" olan ürün kapsaminda bulunmasi halinde, bu ürün bedelleri üzerinden yapilacak vergi tevkifati hakkinda vergi sorumlulari ve ticaret borsalarinca, l64 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliginde yer alan açiklamalara göre islem yapilacaktir. Diger taraftan, ekli liste'de yer alan ve alim bedelleri gelir vergisi tevkifatina tabi olmayan ürünlerin, çiftçiler disinda kalan kimselerden satin alinmasi isleminin ticaret borsalarinca tescilinde, gelir vergisi tevkifati aranilmayacaktir. Ancak, ekli liste'de tevkifata tabi olmadigi belirtilen ürünlerin çiftçilerden satin alinmasi halinde (bu alim-satim islemi borsada tescil edilmis olsa dahi), bu ürün bedelleri üzerinden gelir vergisi tevkifatinin yapilacagi tabiidir. Diger bir ifadeyle, ekli listede alim bedeli üzerinden vergi tevkifati yapilmayacagi belirtilen ürünlerin, küçük çiftçi muafligindan yararlanan veya götürü gider usulüne göre vergilendirilen çiftçilerden müstahsil makbuzu düzenlemek, gerçek usulde vergiye tabi çiftçilerden de fatura düzenlettirmek suretiyle satin alinmasi halinde, bu ürünlerin bedelleri üzerinden vergi tevkifati yapilacaktir.Örnek 1: Tacir (C), borsa'da tescil ettirerek çiftçilerden 20 adet koyun almis ve bu ürünlerin bedellerine ait zirai gelir vergisi tevkifatini beyan ederek ödemistir. Tacir (C) bu hayvanlari, bulundugu yerdeki mezbahada kestirerek et, sakatat, deri, bagirsak ve diger yan ürünleri elde etmistir. Tacir (C) bu ürünleri yine borsa'da tescil ettirerek, çesitli tacirlere satmistir. Ticaret borsasi, koyunlarin alinisinda bunlarin bedelleri üzerinden vergi tevkifatinin yapildigina kanaat getirirse, tacir (C)'nin et, sakatat, deri ve diger ürünlerinin satis islemini tescil ederken, ekli listede bu ürünlerin bedellerinin tevkifata tabi oldugu belirtildigi halde, vergi tevkifatini aramayabilecektir. Ancak, bu durumda da ödenmesi gereken vergi ve buna bagli ceza, gecikme zammi ve gecikme faizinden ticaret borsasi ile tacir (C) müteselsilen sorumlu olacaktir.
2. FATURA VE MÜSTAHSIL MAKBUZLARINDA BORSA TESCİL BEYANNAMELERİNİN TARİH VE NUMARASINA YER VERİLMEMESİNİN MUEYYİDESİ :
164 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliginde;
- 5590 sayili Kanun uyarinca, borsada tescil ettirilerek ürün satin alinmasi halinde, satin alinan zirai ürünlerin borsada tescil ettirildigi hususunun, ticaret borsalarinca o ürünün alimi ile ilgili olarak düzenlenen "Alim-Satim Beyannamesi" ile tevsik edilecegi,
- Alim-satim beyannamesinin, o ürüne ait fatura veya müstahsil makbuzu ile birlikte Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre muhafaza edilecegi,
- 213 Sayili Vergi Usul Kanunu ve bu Kanunun verdigi yetkiye dayanilarak çikartilan genel teblig ve yönetmelik hükümlerine göre faturada bulunmasi gereken bilgilerin yanisira, ayni Kanunun mükerrer 257 nci maddesinin Bakanligimiza verdigi yetkiye dayanilarak, borsada islem gören zirai ürün alim-satimi ile ilgili olarak düzenlenecek borsa tescil beyannamesinin tarih ve numarasinin da fatura veya müstahsil makbuzunda ayrica gösterilecegi, belirtilmiştir.
Gerek vergi incelemelerinde, gerekse yaygin ve yogun vergi denetimlerinde yukarida belirtilen mecburiyete uymadigi görülen mükelleflerin, söz konusu her belge için, haklarinda Vergi Usul Kanununda yer alan cezai müeyyideler uygulanacaktır.
3. TOPTANCI HALLERİNDE SATILAN YAS SEBZE VE MEYVELERİN ALIM BEDELLERİ ÜZERİNDEN YAPILACAK ZİRAİ GELİR VERGİSİ TEVKİFATI :
Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 18 inci maddesinde "Üretici birliklerine veya toptancı hallerinde satılan zirai ürün bedelleri üzerinden 193 sayili Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin 11 numarali bendi uyarinca yapılacak vergi tevkifat oranı, ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan zirai ürün bedelleri üzerinden yapılan tevkifat oranı olarak uygulanır. Bakanlar Kurulu bu oranı, Maliye Bakanlığının teklifi üzerine, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinde belirtilen yetki sınırları içinde farklılastırmaya veya üretici birlikleri ve toptancı hallerinde yapılan satışlara göre ayrı ayrı belirlemeye yetkilidir." denilmiştir. Adı geçen Kanun Hükmünde Kararnamenin 3 üncü maddesinin (b) bendinde, "Toptancı hal"; yaş sebze ve meyvenin toptan alım ve satımının yapıldığı yerler olarak tanımlanmıştır. Ayrıca, aynı Kanun Hükmünde Kararnamenin 30 uncu maddesinde de "Bu Kanun Hükmünde Kararname yayımı tarihinde yürürlüğe girer." denilmiştir. Öte yandan, 31.12.1993 gün ve 21805 (mükerrer) sayili Resmi Gazete'de yayimlanan 93/5148 sayili Bakanlar Kurulu Karari ile ticaret borsalarinda tescil ettirilerek yapilan alim-satim islemlerinde, hayvanlar % 1, diger ürün bedelleri üzerinden de % 2, ticaret borsalari disinda yapilan alim-satim islemlerinde ise hayvanlar ve bunlarin ürün bedelleri ile kara ve su avciligi ürün bedelleri üzerinden % 2, diger zirai ürün bedelleri üzerinden de % 4 oraninda tevkifat yapilacagi belirlenmistir. Bu hükümlere göre, yas sebze ve meyvelerin toptanci hallerinde alim-satiminin yapilmasi halinde, bu zirai ürünlerin bedelleri üzerinden ürünün niteligine göre yukarida belirtilen % 1 veya % 2, toptanci hal disinda yapilan alim-satim islemlerinde de yine ürünün niteligine göre % 2 veya % 4 oranlarinin uygulanmasi gerekmektedir. Buna göre, toptanci hallerinde yapilan alim-satim islemlerinde, sözü edilen Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüge girdigi 27.06.1995 tarihinden itibaren yukarida belirtilen indirimli oranlarda tevkifat uygulamasinin yapilacagi tabiidir.
4. TICARET BORSALARININ KOTASYON LISTESINDE YER ALMAYAN ZIRAI ÜRÜN (ISLENMIS OLANLAR DAHIL) BEDELLERI ÜZERINDEN YAPILACAK GELIR VERGISI TEVKIFATI :
557 sayili Kanun Hükmünde Kararnamenin 8 inci maddesi ile degisik 5590 sayili Kanunun 50 nci maddesinin ikinci fikrasinda, "Borsa kotasyonuna tabi olmamakla beraber yeterli arz ve talebi bulunan, misli nitelikteki tarimsal ürünler, alici veya saticinin talebine bagli olarak borsaya tescil ettirilebilir." denilmistir. Bu hükme göre, borsa kotasyon listesine dahil olmayan zirai ürünlerin (islenmis olanlar dahil), alim-satim isleminin de istege bagli olarak ticaret borsalarinda tescil edilmesi mümkün bulunmaktadir. Öte yandan, ek listede yer alan ürünler sadece ticaret borsalarinin kotasyon listesine dahil olan ürünlerdir. Bu listede yer almayan zirai (islenmis olanlar dahil) ürünlerin bedelleri üzerinden de 164 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi hükümlerine göre gelir vergisi tevkifati yapilacak ve müteselsil sorumluluk uygulamasi devam edecektir. Örnek : Ilisik listede yer almamakla birlikte zirai ürün olan pancar, gül, gül yagi, tütün, hashas, çay gibi ürünlerin aliminda da 164 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebligine göre islem yapilacaktir. Diger bir ifade ile ek listede yer alan ürünler, kotasyona tabi sinirli bazi ürünleri ihtiva etmekte olup, bu ürünler disinda çok çesitli sayida zirai ürün bulunmaktadir. Listede yer almayan zirai ürünlerin (islenmis olanlar dahil) aliminda da vergi tevkifati ve müteselsil sorumluluk konusunda 164 Seri No.lu Teblig hükümlerine göre islem yapilacagi tabiidir. Öte yandan, Bakanligimiza intikal eden olaylardan, borsa kotasyon listesine dahil olmayan zirai ürünlerin alim-satiminin ticaret borsalarinda tescil edilmesi halinde, bu ürünlerin alim bedelleri üzerinden de indirimli vergi tevkifat oranlarinin uygulanip uygulanmayacagi konusunda tereddütlerin dogdugu anlasilmistir. 31.12.1993 gün ve 21805 mükerrer sayili Resmi Gazete'de yayimlanan 93/5148 sayili Bakanlar Kurulu arari ile 1.1.1994 tarihinden geçerli olmak üzere, ticaret borsalarinda tescil ettirilerek yapilan alim-satim islemlerinde hayvanlar ve bunlarin ürün bedelleri ile kara ve su avciligi ürün bedelleri üzerinden % 1, diger zirai ürün bedelleri üzerinden % 2, ticaret borsalari disinda yapilan alim-satim islemlerinde ise hayvanlar ve bunlarin ürün bedelleri ile kara ve su avciligi ürün bedelleri üzerinden % 2, diger zirai ürün bedelleri üzerinden de % 4 oraninda tevkifat yapilacagi belirlenmistir. 19.2.1994 gün ve 21854 sayili Resmi Gazete'de yayimlanan 175 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi ile de bu konuda gerekli açiklamalar yapilmistir. Zirai ürün alim-satimi-yapan mükelleflerin indirimli tevkifat oranindan yararlanabilmesi için, zirai ürünün (islenmis olanlar dahil) borsa kotasyonu listesine dahil olup olmadigina bakilmaksizin ticaret borsalarinda tescil ettirilerek alim-satiminin yaptirilmasi yeterlidir. Diger bir anlatimla kotasyon listesinde olmayan ancak, borsada tescil edilen zirai ürünlerin alim bedelleri üzerinden de indirimli tevkifat yapilabilecektir. Ayrica, toptanci hallerinde alim-satimi yapilan zirai ürünlerin ticaret borsalarinda tescili halinde, bu ürünlerin bedelleri üzerinden yapilacak tevkifat orani da indirimli oran olabilecektir. Borsa kotasyon listesinde yer almayan ürünlerin alim bedellerinin indirimli vergi tevkifatina konu olabilmesi amaciyla borsalarda tescil ettirilerek alim-satiminin yapilmasi halinde, bu Tebligin 2 nci bölümünde belirtilen esaslara göre bu ürünler için düzenlenen belgelerde de borsa tescil beyannamesinin tarih ve numarasi yer alacaktir.
5. TICARET BORSALARINDA TESCIL ETTIRILEREK SATIN ALINAN ZIRAI ÜRÜN BEDELLERI ÜZERINDEN YAPILACAK GELIR VERGISI TEVKIFATI VE MÜTESELSIL SORUMLULUK UYGULAMASINDA TARHIYATIN MUHATABINDA ÖNCELIK:
164 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliginin "Müteselsil Sorumlulugun Belirlenmesi" basligini tasiyan 8 inci bölümünde; ziyaa ugratilan veya beyan edildigi halde ödenmeyen gelir vergisi ile buna bagli ceza, gecikme faizi ve gecikme zamminin müteselsil sorumludan istenebilmesi için, müteselsil sorumlu tutulacak kisi ve/veya kisilerin, bu sorumlulugunu gerektiren olayin bir vergi inceleme raporuyla tespit edilecegi, müteselsil sorumluluga dayanilarak islem yapilmasi istenen vergi inceleme raporlarinda da mükellefin ve müteselsil sorumlunun kim oldugu, niçin müteselsil sorumlu oldugu ve müteselsil sorumlulugu gerektiren olayin ayrintilariyla belirtilecegi açiklanmistir. Ayrica, anilan Tebligde, ödenmemis vergi dolayisiyla müteselsil sorumlu tutulacak kisinin, çiftçilerden satin alinan zirai ürünün alis bedeli üzerinden yapilmasi gereken gelir vergisi tevkifati ile buna bagli ceza, gecikme faizi ve gecikme zammindan sorumlu olacaginin da açik bir sekilde ortaya konulmasi gerektigi belirtilmistir. Bakanligimiza intikal eden olaylardan, müteselsil sorumlulukla ilgili vergi incelemelerinde, yukaridaki açiklamalarin aksine öncelikle borsalarin ve borsa yöneticilerinin sorumlu tutuldugu anlasilmistir. Müteselsil sorumlulukla ilgili vergi incelemesinde incelemenin öncelikle borsada islem yapan tacirler hakkinda ve alim-satim zincirindeki sirayla yapilmasi, bu tacir ve/veya tacirlerin bulunamamasi veya bulunmakla birlikte borç ödeyecek mali güçlerinin olmadiginin tespit edilmesi halinde, ticaret borsalari ve yöneticileri hakkinda müteselsil sorumluluga iliskin vergi inceleme raporunun düzenlenmesi uygun görülmüstür. Ticaret borsalari ile yöneticileri hakkinda düzenlenecek inceleme raporlarinda da inceleme raporunun öncelikle borsa tüzel kisiligi adina, borsa tüzel kisiliginin mali gücünün olmadiginin tespit edilmesi halinde borsa yöneticileri adina düzenlenmesi gerekmektedir.
6. BORSAYA TESCIL ETTIRILEREK YAPILAN ALIVRE MUAMELELER-DE GELIR VERGISI TEVKIFATI VE MÜTESELSIL SORUMLULUK:
Alivre satis; saticinin, bir malin belli bir vade içinde teslimini taahhüt etmesidir. Henüz yetismemis mahsul alivre satilabilir. Bu akit türü, genellikle tarladaki mahsül ve agaçtaki meyveler için yapilmaktadir. 193 sayili Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinde, kimlerin vergi tevkifati yapmakla yükümlü olduklari belirtilmis ve bu kisi ve kurumlar 164 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliginde de sayilmistir. Ayni maddenin 11 numarali bendinde, çiftçilerden satin alinan zirai ürünlerin bedeli üzerindan (avans olarak ödenenler dahil), gelir vergisi tevkifati yapilacagi hükme baglanmistir. Buna göre alivre islemlere ait borsa tescillerinde vergi tevkifati yönünden asagidaki açiklamalara göre islem yapilacaktir.
a) Alivre islem, bu konuda düzenlenecek yazili bir sözlesme ile yapilacaktir. Ayrica, bu islemin ticaret borsasinda tescilinde, ayri bir tescil beyannamesi düzenlenecek ve islem bu beyanname ile tescil edilecektir.
b) Alivre islemlerin borsaya tescilinde tevkifat aranilmayacaktir. Zira, alivre islemlerin tescili aninda bir ürün teslimi yapilmamakta ve bu nedenle bir bedel ödemesi de söz konusu olmamaktadir. Ancak, alivre islemlerde, islem sirasinda bir avans ödemesinin söz konusu olmasi halinde, avans ödemesine münhasir olmak üzere vergi tevkifatinin aranilacagi tabiidir.
c) Zirai ürünün teslimi ile alivre muamele sona erecektir. Bu nedenle, zirai ürünün teslimi sirasinda borsa tescili yapilacak ve bu tescil ile birlikte alivre muamele tesciline ait beyanname de kapatilacaktir.
d) Alivre muamelelere iliskin ürün teslimlerinde (alivre muamele tesciline ait beyannamenin kapatilmasi ve ürün satis tescili isleminin yapilmasi sirasinda), ödemenin tamami üzerinden gelir vergisi tevkifati yapilacaktir. Ancak, daha önce avans ödemesi olmus ise, bu ödemeden kesilen verginin, ürün satisinin tescilinde yapilan tevkifat tutarindan mahsup edilecegi tabiidir.
e) Alivre muameleden taraflarca vazgeçilmesi halinde, vazgeçme islemi de yazili olarak yapilacaktir. Örnek : Tacir (A), narenciye bahçesi olan çiftçi (B) ile 150 milyon lira bedel karsiliginda ürünün olgunlasmasindan sonra teslim edilmesi konusunda anlasma yapmistir.
Tacir (A), bu muamele için çiftçi (B)'ye ürün tesliminden önce herhangi bir ödemede bulunmamistir. Tacir (A) ile çiftçi (B) arasinda yapilan bu muamele, borsada alivre muamele adi altinda ayri bir tescil beyannamesi ile tescil edilecek ve bu tescilde vergi tevkifatinin yapilip yapilmadigi aranilmayacaktir. Ürünün olgunlasmasi ile çiftçi (B), daha önce anlasmis oldugu 150 milyon lira bedelle ürününü tacir (A)'ya teslim etmis; tacir (A) ürünün teslimi ile 150 milyon lirayi çiftçi (B)'ye ödemistir. Bu islem borsada ürün teslimi olarak tescil edilmis ve alivre tescil beyannamesi kapatilmistir. Bu durumda, ürünün borsada satisinin tescili sirasinda, ürün bedeli olan 150 milyon lira üzerinden gelir vergisi tevkifati yapilacak ve bu vergiden ürünü satin alan tacir (A) ile tescil islemini yapan ticaret borsasi müteselsilen sorumlu olacaktir. Alivre muamelelerde yukaridaki hususlar da dikkate alinarak, 164 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliginde yer alan açiklamalar dogrultusunda islem yapilacaktir. Bu nedenle, borsalar alim-satimini tescil ettikleri alivre islemlerden dogan vergi tevkifatini saglamaya yönelik her türlü tedbirleri almaya yetkilidirler.
7. BORSALARCA DÜSÜK VEYA YÜKSEK BEDELLE TESCIL YAPIL-MASI:
Bakanligimiza intikal eden bazi olaylardan, borsada islem gören maddelerin alim-satim muamelelerinin bazen gerçek bedelinin bariz bir sekilde altinda veya üstünde bir bedelle tescil edildigi anlasilmaktadir. Bu konuda, 164 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliginin, müteselsil sorumlulugun belirlenmesi basligini tasiyan 8 inci bölümünde; zirai ürünlerin alis bedelinin tespit edilememesi halinde ne sekilde islem yapilacagi açiklanmis, fiyati resmi kuruluslarca tespit ve ilan olunan ürünlerde ilan edilen bu fiyatlarin, destekleme kapsaminda olmayan ürünler için de hal'de veya pazardaki alim-satim fiyatlarinin esas alinacagi belirtilmistir. Öte yandan, 5590 Sayili Ticaret ve Sanayi Odalari, Ticaret Odalari, Sanayi Odalari, Deniz Ticaret Odalari, Ticaret Borsalari ve Türkiye Ticaret Sanayi, Deniz Ticaret Odalari ve Ticaret Borsalari Birligi Kanununun 32 nci maddesinde; "Ticaret borsalari, kanunda yazili esaslar dairesinde borsaya dahil maddelerin alim-satimi ve fiyatlarinin tesbit ve ilani isleriyle mesgul olmak üzere kurulan tüzel kisiligi haiz kamu kurumlaridir." denilmis ve ayni Kanunun 34 üncü maddesinde de ticaret borsalarinin görevleri arasinda, borsaya dahil maddelerin borsada alim-satimini tanzim ve tescil etmesi, bu maddelerin her günkü fiyatlarini usulü dairesinde tespit ve ilan etmesi, yurt içi ve yurt disi piyasalari takip ederek fiyat haberlesmesini yapmasi da sayilmistir. Bu hükümlere göre, ticaret borsalari tescilini yaptiklari alim-satim islemlerinde, isleme konu olan maddelerin borsada olusan fiyatlarini tespit ve ilan etmekle ve diger borsalarin fiyatlarini da izlemekle görevlidirler. Diger bir ifadeyle, borsada alim-satimi yapilan malin fiyati borsada tesekkül etmekte olup, borsalar da bunu ilan etmekle yükümlüdürler. Diger taraftan, vergi uygulamalarinda kullanilan belgelerin geçerliligi, belli edilen sekil sartlarina uygun olarak düzenlenmelerine ve gerçegi aksettirmelerine baglidir. Buna göre, hukuki geçerliligini saglayan zorunlu ve yeterli unsurlara sahip olmayan belgeler " sahte belgeler" dir. Bu çerçevede
- Bir mal hareketi veya hizmet söz konusu olmadigi halde düzenlenen belgeler,
- Belge düzenleme yetkisi bulunmayanlar tarafindan düzenlenen belgeler,
- Baskasi adina bastirilip kullanilan belgeler,
sahte belge olarak kabul edilecektir, Muhteviyati itibariyle yaniltici belgeler ise, sekil sartlarina uygun olarak düienlenmis olmakla birlikte içerdigi bilgiler yanlis olanlardir. Buna göre, mal veya hizmetin miktar veya degerini gerçeginden daha az veya daha çok gösteren, alici veya saticisi, tarihi, seri numarasi tahrif suretiyle degistirilmis belgeler; gerçek durumu göstermeyen, muhteviyati itibariyle yaniltici belge olarak kabul edilecektir. Ortada bir mal hareketi olmadigi halde sahte fatura veya müstahsil makbuzu ile veya ekonomik ve ticari icaplara uygun olmayan gerçek bedelin bariz bir sekilde altinda veya üstünde bir bedel gösterilmek suretiyle muhteviyati itibariyle yaniltici belgelerle tescil isleminin yapilmasi halinde, bu tescil islemleri, 5590 sayili Kanuna da uygun düsmeyecektir. Bu nedenlerle, yukarida açiklanan sekilde alim-satim isleminin tescil edilmesi halinde, bu islemi yapan borsalarin tüzel kisiligi, yöneticileri ve islemi yapan görevlilerinin; gerek 164 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebligi, gerekse bu Tebligde yer alan esaslar çerçevesinde bu islemlerinden dolayi kayba ugratilan vergi ile buna bagli ceza, gecikme faizi ve gecikme zammindan, bu tür alim-satim islemindeki tüm taraflarla birlikte müteselsil sorumlu olacaklari tabiidir.Örnek: 1994 takvim yili içinde tacir (A), 100 ton bugday satin almistir. Tacir (A) satin aldigi bugdayin 50 tonunu 10 Ekim 1994 tarihinde borsa'da tescil ettirerek, kilosunu 1.000 liradan tacir (B)'ye sattigini kayitlarinda göstermistir. Ekim 1994 döneminde bu ürünün ticaret borsasinda alim fiyati kilogram olarak en az 4.500, en çok da 5.250 liradan islem görmüs olup, ortalama fiyati da 4.900 liradir. Ticaret borsasinda tescil ettirilerek kilogrami 1.000 liradan satilan ürünle ilgili olarak alim-satim islemini yapan tacirlerle birlikte, bu tescil islemini yapan Ticaret Borsasinin tüzel kisiligi, yöneticisi ve islemi yapan görevlisi, düsük tescil nedeniyle ziyaa ugratilan vergi ve buna bagli ceza, gecikme faizi ve gecikme zammindan dolayi müteselsilen sorumlu olacaktir.
8. BORSALARIN ÜYELERI ILE ILGILI OLARAK MÜKELLEFIYET KAYITLARI HAKKINDA VERGI DAIRESINDEN BILGI ISTEMELERI:
Borsalarin alim-satimini tescil ettikleri zirai ürünlerle ilgili olarak tereddüte düstükleri üyelerinin muhtasar vergi mükellefiyeti, beyan ettigi zirai tevkifata iliskin matrah ve tevkif edilen vergi ve benzeri hususlara iliskin vergi dairelerinden yazili olarak isteyecekleri bilgiler, Defterdarliklarca veya vergi dairelerince süratle verilecek ve gerekli titizlik gösterilecektir.
Tebliğ olunur.